การเผชิญหน้ากับความลำเอียงทางเชื้อชาติ ที่ถูกแฝงอยู่ในเกม (บทความวิเคราะห์)

การเผชิญหน้ากับความลำเอียงทางเชื้อชาติที่แฝงอยู่ในเกม

เป็นประเด็นที่สั่งสมมาอย่างยาวนานกับการเหยียดสีผิวหรือเหยียดเชื้อชาติกันในแต่ละภูมิภาคของโลกไม่เว้นแม้แต่ในประเทศแถบเอเชีย แต่ที่กลายเป็นชนวนจุดประเด็นจนทำให้เกิดความรุนแรงขึ้นก็คงจะหนีไม่พ้นเหตุการณ์ที่เจ้าหน้าที่ตำรวจในสหรัฐอเมริกายิงชายผิวดำจนเสียชีวิต ซึ่งเป็นการกระทำที่เกินกว่าเหตุและนำมาซึ่งความบานปลาย จนเกิดเป็นกระแสรณรงค์ต่อต้านการเหยียดสีผิว Black Lives Matter ไปทั่วโลก

และอาจเป็นเพราะในปัจจุบัน เกมออนไลน์มีผลเกี่ยวเนื่องกันกับชีวิตประจำวันของคนทั่วไปที่สามารถเข้าถึงเกมได้มากขึ้นผ่านอุปกรณ์สมาร์ทดีไวซ์ต่างๆ ที่ใช้กันอยู่ทุกวัน ทำให้เราได้รับข่าวสารและวัฒนธรรมบางส่วนแทรกซึมเข้ามาโดยไม่รู้ตัว หนึ่งในนั้นคือเรื่องที่เกี่ยวกับเชื้อชาติที่ถูกแฝงเข้ามาในเกม

Credit: https://jooinn.com/gray-scale-image-of-xbox-game-controller.html

จุดเริ่มต้นอยู่ที่ผู้พัฒนา (Game Developer Demographics)

สำหรับความเคลื่อนไหวในวงการเกมจากประเด็นด้านบนที่กล่าวข้างต้น ก็มีบรรดาค่ายเกมยักษ์ใหญ่ต่างๆ อาทิ Electronic Arts, Epic Games และ Sony Interactive ก็ได้ออกมาแถลงการณ์แสดงจุดยืนและสนับสนุนความเสมอภาคทางเชื้อชาติและสีผิว รวมทั้งบริจาคให้กับองค์กรที่เกี่ยวข้องด้วย ซึ่งเรื่องดังกล่าวก็ถือเป็นการกระทำที่ส่งผลในแง่ดีก็จริง แต่แท้จริงแล้ว สิ่งที่สามารถสร้างแรงกระเพื่อมต่อบริษัทเกมได้ดีที่สุดย่อมหนีไม่พ้นการที่มีกฎต่างๆ และการดำเนินการที่เกี่ยวข้องเป็นการภายในต่างหาก เพราะปัญหาการแบ่งแยกสีผิวนั้นมักถูกถ่ายทอดจากผู้พัฒนาลงสู่เกมโดยไม่ได้ตั้งใจ

ทีม Animation ของ Naughty Dog ที่มีคนผิวดำร่วมทีม
Credit: https://twitter.com/NaughtyDogJobs/status/1061068232717520896/photo/4

จากข้อมูลการสำรวจขององค์กรผู้พัฒนาเกม The International Game Developers Association (IGDA) เมื่อปี ค.ศ. 2019 (พ.ศ. 2562) ที่ได้สำรวจทีมผู้พัฒนาทั่วโลกนั้นมีข้อมูลว่า

• 81% ระบุว่าเป็น "คนผิวขาว / คอเคเซียน / คนยุโรป" (เผ่าพันธุ์ผิวขาว)
• 7% ระบุว่าเป็น "ฮิสแปนิค / ลาติโน่" (กลุ่มคนที่มักมีผิวสีแทนหรือผิวสีน้ำผึ้ง)
• 2% ระบุว่าเป็น "คนผิวดำ / แอฟริกัน - อเมริกัน / แอฟริกัน / แอโฟร - แคริบเบียน"

"ผู้คนมักจะหยิบแรงบันดาลใจ (ในการทำเกม) มาจากประสบการณ์ของตัวเอง" Gray ผู้พัฒนารายหนึ่งเผย "นั่นจึงเป็นเหตุผลว่าทำไมเราจึงยังคงมีปัญหากับการนำเสนอกันอยู่" Redic เสริมในเรื่องที่เกี่ยวกับหน้าที่การงานของเขา ที่เคยได้รับตำแหน่งในบริษัทเกมชั้นนำอย่าง Bethesda และ Crytek ซึ่งเจ้าตัวมักจะเป็นเพียงส่วนน้อย หรือเป็นคนเดียว ที่เป็นคนดำในบริษัทนั้นๆ

หนึ่งในบริษัทที่ใช้ที่ปรึกษาในการทำธุรกิจอย่าง Niantic สตูดิโอเกมที่อยู่เบื้องหลังเกมมือถือจากแฟรนไชส์ดัง Pokémon Go และ Harry Potter: Wizards Unite ยังเปิดเผยอีกด้วยว่า "ความหลากหลายและการรวมกันเป็นหนึ่ง จะถูกส่งผ่านทางคอนเซ็ปต์ของเกม การเตรียมการผลิต และขั้นตอนหลังการผลิต" Trinidad Hermida หัวหน้าฝ่าย Diversity และ Inclusion (ฝ่ายหนึ่งของแผนกบุคคลที่ดูแลเรื่องความแตกต่างของเชื้อชาติและเผ่าพันธุ์) "การส่งผ่านนี้จะสามารถมองเห็นได้ตั้งแต่การออกแบบตัวละคร ไปจนถึงการประเมินผล ซึ่งภายในทีมของ Niantic นั้น ผลิตภัณฑ์ของเราก็มีความหลากหลายด้วยเช่นกัน" เธออธิบาย "เกมใหม่ทุกเกมที่เราทำออกไปต้องผ่านกระบวนการนี้ก่อนจึงจะสามารถเปิดให้บริการได้"

รูปทีมงาน Niantic
Credit: https://nianticlabs.com/en/about/

การนำเสนอตัวละคร (Character Representation)

หนึ่งในการวิจัยที่แพร่หลายที่สุดในเรื่องของการนำเสนอเชื้อชาติภายในเกมคือการศึกษาวิจัยในปี 2009 ที่มีผลการวิเคราะห์จากเกมตัวอย่างจำนวน 150 เกมที่เป็นเกมที่มีชื่อเสียงทั้งหมด จะมีตัวละครเป็นคนผิวดำ อยู่ประมาณ 10.7% ของตัวละครทั้งหมด นับว่าเป็นตัวเลขที่ใกล้เคียงกันกับตัวเลขสำมะโนประชากรในชีวิตจริง ที่มีชาวอเมริกันเป็นคนผิวดำอยู่ 12.3% และมีตัวละครที่เป็นชาว Latinx อยู่ราว 2.7% (คล้ายคลึงกันกับตัวเลขจริงจำนวน 12.5% ของจำนวนประชากรทั้งหมดในสหรัฐอเมริกา)

อย่างไรก็ตาม Kishonna Gray ศาสตราจารย์ในมหาวิทยาลัยอิลลินอยส์ในชิคาโก ได้เน้นย้ำว่าตัวเลขเป็นเพียงแค่การติดตามสำรวจตัวเลขตัวละครผิวดำในที่มีอยู่ในเกมเท่านั้น ซึ่งไม่ตรงกับจุดประสงค์ที่พวกเขาต้องการจะนำเสนอ "ในภาพยนตร์ในอดีต คนผิวดำจะมีบทบาทการแสดงอยู่สามบทหลักได้แก่

1. คนผิวดำที่เป็นผู้ก่อความรุนแรง
2. คนผิวดำที่เป็นเพื่อนสนิทของตัวละครหลัก
3. คนผิวดำที่เป็นผู้ช่วยเหลือ

ทั้งสามบทบาทด้านบนนั้น ล้วนเป็นบทบาทที่มักถูกนำมาใช้จริงในวิดีโอเกมทั้งสิ้น

Melissandre ตัวละครผิวสีจากซีรีส์ Game of Thrones ที่มีบทบาทเป็นผู้ช่วยคนสนิทของ Daenerys Targaryen
Credit: https://watchersonthewall.com/nathalie-emmanuel-rejects-toxic-fan-backlash-game-thrones-season-8/

นอกจากนี้ เธอยังเห็นแย้งอีกว่า "อย่างพวกเกมกีฬานี่ก็ควรจะต้องถูกลบผลออกจากการวิเคราะห์วิจัยดังกล่าวด้วย เพราะว่ารูปแบบเกมก็เพียงแค่ก๊อปบุคคลที่มีตัวตนอยู่จริงมาแค่นั้นเอง" ซึ่งก็เป็นเรื่องจริงที่ถือว่าเป็นส่วนที่ทำให้ข้อมูลตัวละครผิวสีนั้นถูกบิดเบือนไปจากข้อเท็จจริงที่ว่า

ตัวละครผิวดำมีจำนวนเพิ่มขึ้นจากกระบวนการความคิดสร้างสรรค์ของสตูดิโอเกมส่วนใหญ่

ความตั้งใจดี แต่เห็นผลช้า (Good ณntentions, Slow Progress)

จากการสำรวจ IGDA เมื่อปี พ.ศ. 2562 (ค.ศ. 2019) ค้นพบว่า 87% ของผู้พัฒนาเกมต่างเห็นพ้องต้องกันว่า "ความหลากหลายในคอนเท้นท์ของเกม" นั้นคือเรื่องที่ "สำคัญมาก" หรือ "ค่อนข้างสำคัญ" ซึ่งทำให้มองในแง่ดีก็คือ การนำเสนอสามารถพัฒนาผู้เล่นได้ตราบเท่าที่นักพัฒนายังคงผลักดันความคิดในเรื่องของความหลากหลายให้มีแง่ลบน้อยลงและเพิ่มบริบทในเกมที่แต่ละคนทำอยู่ให้มากขึ้น

ตัวเลขของตัวละครผิวดำหรือละตินท่ามกลางเกมชื่อดังทั้งหลายที่มีอยู่ในตลาดนั้นก็มีการเติบโตเพิ่มขึ้นจริง ถึงแม้ว่าตัวเลขดังกล่าวจะค่อนข้างขึ้นช้าอยู่สักหน่อยเมื่อเทียบกับตัวเลขสังคมประชากรเกมเมอร์ที่มีความหลากหลายเพิ่มขึ้นอยู่หลายเท่า

สามารถเลือกเปลี่ยนสีผิวได้ใน Animal Crossing: New Horizons

การทำให้ผู้เล่นได้ปรับแต่งตัวละครให้สามารถมีรูปลักษณ์ที่หลากหลายได้ ก็ถือเป็นตัวเลือกที่ดีในระยะยาวที่ช่วยให้เกมเมอร์ทั่วโลกรู้สึกเสมือนได้รับการต้อนรับที่อบอุ่นและจะรู้สึกอยากเล่นเกมต่อไปได้ไม่ยาก แต่ก็ยังมีข้อจำกัดอยู่บ้างสำหรับตัวละครผิวดำ เช่นเรื่องการเลือกทรงผม

DePass เปิดเผยว่า ผู้พัฒนาเกมมักจะไม่ได้คำนึงถึงข้อเท็จจริงที่ว่า ยังมีคนอื่นๆ ที่อยากจะเห็นตัวพวกเขาเองออกมาเป็นรูปแบบของอวาตาร์ประจำตัว และด้วยเหตุนี้เอง การรวบรวมความคิดระหว่างคนในทีมจึงทำให้สามารถนำไปสู่ความผิดพลาดที่สามารถมองเห็นได้ล่วงหน้าเลย ยกตัวอย่างเช่น ถ้าสีผมสีดำสามารถนำไปปรับใช้กับตัวละครผิวใดก็ได้แล้วล่ะก็ มันจะออกมาดูแย่ทันที เช่นกับผมทรงถักเปียที่ทำให้ดูไม่เหมือนถักเปียอยู่เพราะสั้นเกินไป หรือผมอัฟโฟร่ที่ทำให้ดูเหมือนก้อนขนเหล็กอะไรสักอย่างอยู่บนหัวแทน ซึ่งจะทำให้เกิดคำถามแก่ผู้เล่นได้ว่า "นี่เคยเห็นคนผิวดำในชีวิตจริงหรือว่าเคยเห็นรูปทรงผมของคนผิวดำมาก่อนบ้างไหมเนี่ย"

  
Credit: https://www.pinterest.com/pin/819795938397991571/, https://www.fashionkibatain.com/black-womans-hairstyles/

การถูกกลั่นแกล้งภายในเกม (Cyberbullying)

การกลั่นแกล้งในโลกออนไลน์หรือ Cyberbullying ถือเป็นปัญหาขนาดใหญ่ของเกมออนไลน์ทุกเกมบนโลก ตราบใดที่เกมออนไลน์นั้นๆ มีการสร้างสังคมเสมือนจริงภายในเกม ย่อมหลีกเลี่ยงปัญหานี้ไม่พ้น แน่นอนว่าเกมแนว MMO จะเจอเป็นประจำ และเพื่อที่จะต่อสู้กับปัญหาเหล่านี้ บรรดาผู้บริหารบริษัทเกมจึงควรจะจดจำไว้ว่า เกมเมอร์ที่เป็นผู้หญิงและคนผิวดำผิวสีนั้น มักจะตกเป็นเป้าของการถูกกลั่นแกล้งอยู่เสมอเป็นอันดับต้นๆ ปัญหาหลักๆ ก็คือการถูกเหยียดเพศและเหยียดสีผิวอย่างที่รู้กันดี

ถึงจะเป็นปัญหาแค่ส่วนเล็กๆ ส่วนหนึ่งของเกม แต่ก็เป็นปัญหาสำคัญที่ผู้พัฒนาควรใส่ใจ ทาง Gray ก็เสนอแนะว่า ควรมีทางเลือกหรือตัวเลือกให้ผู้เล่นได้เลือกรายงานพฤติกรรมเหยียดผิว / เหยียดชาติพันธุ์ของผู้เล่น นอกเหนือไปจากตัวเลือกการรายงานพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสมอื่นๆ ของผู้เล่นเช่นการใช้โปรแกรมโกง หรือการกลั่นแกล้งอื่นๆ ภายในเกม

Credit: https://leagueoflegends.fandom.com/wiki/Report_Feature

โดยในปัจจุบัน หลายๆ เกมก็ได้เพิ่มตัวเลือกเรื่องการเหยียดเพศเข้าไปในเกมของตนเองแล้ว แต่ยังไม่มีเรื่องของการเหยียดเชื้อชาติ ซึ่งเป็นการสื่อความหมายกลายๆ ว่าต้องการเพิกเฉยต่อการร้องเรียนเรื่องเหยียดเชื้อชาติซึ่งมักมีรายงานเข้ามาเป็นจำนวนมาก หากมีตัวเลือกรายงานดังกล่าวก็จะทำให้เกิดมาตรการการรับมือที่ดีขึ้นและสามารถแก้ปัญหาได้อย่างตรงจุดอีกด้วย

บทสรุปของเกมในปัจจุบันและแนวโน้มในอนาคต

ในบรรดาเกมสมัยใหม่ที่ถูกผลิตออกมา เราจะเริ่มได้เห็นถึงตัวละครในหลากหลายรูปแบบมากขึ้นจากยุคอดีตที่บางเกมมีให้เลือกเพียงแค่ชายหญิงเท่านั้น ส่วนหนึ่งก็เป็นผลพวงมาจากการที่เทคโนโลยีทำเกมที่ก้าวหน้าและทันสมัยยิ่งขึ้น ทำให้สามารถออกแบบเกมได้ละเอียดและตรงความต้องการของผู้เล่นมากขึ้น อีกส่วนหนึ่งก็มาจากการที่ผู้คนคนทั่วโลกตระหนัก และให้ความสำคัญกับความเป็นมนุษย์ที่เท่าเทียมกันในรูปแบบต่างๆ มากขึ้น ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของความเท่าเทียมกันระหว่างหญิงชาย, ชาติพันธุ์, รูปแบบความรักที่ไม่จำเป็นต้องมาจากคนสองคนที่มีเพศสภาพที่ต่างกัน, ฯลฯ ซึ่งถือเป็นสิ่งที่สะท้อนสังคมและยุคสมัยที่เกมนั้นถูกผลิตขึ้นมาได้เป็นอย่างดี

ดังนั้นหากทิศทางของเรื่องความเท่าเทียมเป็นไปในทางที่ดีขึ้น ก็เป็นไปได้ว่าต่อไป ทั้งเด็กและผู้ใหญ่ก็จะได้ซึมซับเรื่องต่างๆ เหล่านี้มากขึ้น และมีส่วนช่วยให้สังคมพัฒนาขึ้น ลดความเกลียดชังและความบาดหมางได้ในระยะยาวค่ะ