รีวิว การโกหกตัวเองเป็นประจำ อาจทำร้ายให้เราเปลี่ยนไปโดยไม่รู้ตัว

การโกหกตัวเองเป็นประจำ อาจทำร้ายให้เราเปลี่ยนไปโดยไม่รู้ตัว

มันเป็นเรื่องง่ายที่จะถามหาเหตุผลว่าทำไมเราถึงโกหกผู้อื่น อาจจะเพื่อรักษาความสัมพันธ์, ปกป้องชื่อเสียงของตนเอง ฯลฯ แม้เราจะต่างรู้ว่าการโกหกไม่ใช่เรื่องดี แต่มันก็อาจจะเป็นตัวเลือกที่ดีที่สุดในบรรดาตัวเลือกแย่ๆ ทั้งหมดที่มีอยู่

การโกหกไม่ได้จำกัดแค่กับผู้อื่นเท่านั้น บ่อยครั้งที่เราโกหกตัวเอง เพื่อหาเหตุผลมาสนับสนุนการกระทำของตนเอง หรือเอาคำโกหกนั้นมาช่วยผลักดันความรู้สึกบางอย่างที่เรามีความกังวลให้มันสบายใจขึ้นมาบ้าง

อย่างไรก็ตามคำหลอกลวงที่เราพร่ำบอกตัวเอง มันอาจทำร้ายเราโดยที่แม้แต่เราเองไม่ทันได้รู้ตัว

เราต้องการเชื่อว่า "เราไม่เป็นไร"

ไม่ว่าเราจะทำอะไร เราย่อมต้องการให้การกระทำของเรา, ทัศนคติ และความเชื่อ เป็นไปในทิศทางเดียวกัน หากเราทำสิ่งที่ขัดต่อหลักการของตนเองลงไป มันยากต่อการหลีกเลี่ยงความไม่สบายใจที่เกิดขึ้นได้

ความรู้สึกนี้เป็นผลมาจากความขัดแย้งที่มักจะเกิดขึ้นเมื่อความคิด กับสิ่งที่เราเชื่อมันไม่ลงรอยกับสิ่งที่คุณกำลังจะทำ เพื่อขจัดความรู้สึกดังกล่าว มันก็มีแค่สองทาง คือ ไม่เปลี่ยนการกระทำ ก็เปลี่ยนความเชื่อให้มันสอดคล้องกับสิ่งที่เรา "จะทำ" ในขณะนั้น

ตัวอย่างเช่น เราอาจจะรู้สึกผิดอยู่ในส่วนลึกของจิตใจเวลาที่คุณพูดจาทำร้ายคนอื่น เราจึงพยายามลดความรู้สึกผิดที่เกิดขึ้นด้วยการปลอบตัวเองว่า "ไม่เป็นไรน่า คนอื่นพูดแรงกว่าฉันอีก" มันอาจจะช่วยสงบความว้าวุ่นใจที่ทำให้เรานอนไม่หลับลงได้ แต่หากเราทำมันบ่อยจนติดเป็นนิสัย เหตุผลที่เราอ้าง อาจบ่มเพาะจนเราลืมไปว่าสิ่งที่เราทำไปด้วยความวู่วามนั้น มันไม่ใช่เรื่องดีเลยแม้แต่น้อย

การทำเรื่องไม่ดี แล้วบอกตัวเองว่าใครๆ ก็ทำกัน เป็นการหลอกตัวเองรูปแบบหนึ่ง

หรืออีกตัวอย่างของการหลอกตัวเองที่อันตราย ก็อย่างเช่น การโกหกหมอว่าร่างกายปกติ ซึ่งอาจทำให้แนวทางการวินิจฉัย และการรักษาไม่เป็นไปอย่างที่มันควรจะเป็น สุดท้ายคนที่แย่ก็ไม่ใช่หมอ แต่เป็นร่างกายของเราเอง

คำถามก็คือ ราคาที่เราต้องจ่ายเพื่อหลอกตัวเองว่าไม่เป็นไร สิ่งที่ได้คืนกลับมามันคุ้มค่าหรือไม่ คุณเสียโอกาสที่จะพัฒนาตัวเองให้ดีขึ้น หรือเอาสุขภาพตัวเองไปเสี่ยงกับความตาย คำตอบเชื่อว่าทุกคนคงรู้ดีอยู่แก่ใจ

เรากลัวความเปลี่ยนแปลง

หากใครสักคนกำลังประสบปัญหาด้านความสัมพันธ์อยู่ แนวทางการแก้ปัญหาอย่างง่ายที่สุด คือ เลิก! อยู่ที่ไหนแล้วมีปัญหาก็อย่าเอาตัวเองไปอยู่ตรงนั้น ...แต่นั่นเป็นมุมมองของบุคคลที่สาม หากเป็นตัวเราเองที่อยู่ในปัญหานั้น มันไม่ง่ายเลยที่จะตัดใจแล้วเดินออกมาได้ง่ายๆ ราวกับไม่มีอะไรเกิดขึ้น

เมื่อเรากลายเป็นตัวละครในเรื่องราวของปัญหาแล้ว แม้จะรู้สถานการณ์ทุกอย่างดี แม้จะมีหลักฐานชัดเจน แต่ใจเรามักจะเลือกปฎิเสธข้อเท็จจริงที่เกิดขึ้น และทนอยู่กับมันด้วยความเชื่อที่ชวนสิ้นหวังว่าสักวันมันจะดีขึ้น

เราเลือกเส้นทางนี้ จับมันเอาไว้แน่นไม่ยอมปล่อยเรื่องเลวร้ายให้หลุดมือไป เพราะเรากลัวความเปลี่ยนแปลง ปิดกั้นที่ว่างเอาไว้ไม่ให้ความคิด, โอกาส หรือคนใหม่ๆ ได้มีโอกาสเข้ามาสร้างเส้นทางให้คุณได้เริ่มต้นเดินใหม่อีกครั้ง

การหลอกตัวเองเช่นนี้ ไม่ได้จำกัดวงแคบแค่ด้านความสัมพันธ์เท่านั้น แต่มันส่งผลกระทบต่ออนาคตของคุณด้วย หากคุณเป็นพนักงานกินเงินเดือนน่าจะเคยได้ยินคำว่า "Comfort Zone" กันมาบ้าง มันหมายถึงที่ที่เรารู้สึกปลอดภัย และคุ้นเคย และกลัวที่จะเสียมันไป เช่น มีโอกาสทางการงานที่ดีกว่าผ่านเข้ามาให้คุณเลือก แต่ความกลัว ทำให้คุณไม่กล้าก้าวต่อไป เพราะลึกๆ แล้วคุณก็พอใจกับสิ่งที่เป็นอยู่ในตอนนี้ จึงไม่กล้าที่จะเปลี่ยนแปลงไปสู่สิ่งที่ดีกว่า พร้อมกับการหลอกตัวเองด้วยว่า หัวหน้าพอใจกับงานที่คุณทำ ปลายปีจะต้องได้เลื่อนตำแหน่ง ขึ้นเงินเดือนแน่ๆ

อีกหนึ่งเหตุผลที่เรายึดมันเอาไว้แน่น ก็เป็นเรื่องของเวลา ปฎิเสธไม่ได้เลยว่า สิ่งใดก็ตามที่เราลงแรง ลงเวลา ก่อสร้างจนมันเป็นรูปเป็นร่าง ไม่ว่าจะความรักหรืองานก็ตาม มันทำให้การตัดใจจากมันเป็นเรื่องยากยิ่งกว่าเดิม 

สุดท้ายแล้ว เราต้องตระหนักให้ได้ว่าเส้นทางไหนที่ดีที่สุดที่เราควรเลือกเดิน

เรากลัวที่ต้องเผชิญกับปัญหา

การพูดเรื่องจริงไม่ได้ทำให้คุณพบกับเรื่องราวน่าชื่นชมเสมอไป หากว่าคุณไม่มีอำนาจ บารมีมากพอ การพูดเรื่องจริงอาจทำให้คุณตกที่นั่งลำบากได้ อาจมีปัญหาที่ตามมามากมายจากการพูดเรื่องจริง ในเมื่อการโกหกช่วยให้คุณไม่ต้องเจอสถานการณ์ยุ่งยาก ทำไมถึงไม่ล่ะ?

Michael Woodford เคยเป็นผู้บริหารสูงสุดของบริษัท Olympus Corporation เขาไต่เต้าขึ้นมาตำแหน่งนี้หลังจากเป็นพนักงานในบริษัทมานานถึง 30 ปี นับเป็นชาวต่างชาติคนแรกของบริษัทที่ได้ขึ้นดำรงตำแหน่งนี้ แต่หลังจากดำรงตำแหน่งนี้ได้ไม่ถึง 2 สัปดาห์เขาก็ถูกไล่ออก เนื่องจากเขาพบปัญหาทุจริตภายในบริษัท แล้วตัดสินใจเปิดเผยเรื่องราวดังกล่าว จนไปขัดแข้งขัดขา "ผู้ยิ่งใหญ่" แถมหลังจากนั้น เขา และครอบครัวถูกอำนาจมืดกดดัน ทั้งด้านการเงิน และความปลอดภัยของชีวิต จนต้องหนีกลับประเทศบ้านเกิด

เมื่อประโยคอย่าง "ฉันไม่อยากมีส่วนในปัญหานี้" หรือ "ฉันมีครอบครัวที่ต้องดูแล" ปรากฎขึ้นมาในใจ คำโกหกง่าย สามารถช่วยให้คุณหลีกเลี่ยงสถานการณ์ยากลำบากได้ง่ายๆ

ในหลายสถานการณ์ การโกหกทำให้คุณคิดว่ามันดีกว่าการเผชิญหน้าแบบตรงๆ เพราะมันทำให้คุณรักษาสถานภาพเดิมของคุณเอาไว้ได้ แต่บ่อยครั้งเข้า มันก็จะหยั่งรากนิสัยการหลอกตัวเองจนฝังลึกไว้ในตัวเราไปในที่สุด ซึ่งนั่นไม่ใช่เรื่องดีเลยแม้แต่น้อย

เราเชื่อในสิ่งเรามโน

ความสนใจ, งานอดิเรก, ลักษณะนิสัย ฯลฯ ทำให้เราแต่ละคนมีความแตกต่างกัน เราอาจจะชอบไปปีนเขา และมีเพื่อนที่รักการปีนเขาเหมือนกัน ในทางกลับกันเราก็มีสถานที่ที่เราไม่ชอบไป แต่เพื่อนเราอาจจะชอบไป สิ่งเหล่านี้ช่วยระบุความเป็นตัวตนของแต่ละคน

แต่บางครั้งเราก็ไม่ได้ตัดสินคนอื่นจากข้อมูลเบื้องต้น มีบางคนที่เราไม่รู้จักมาก่อน แต่ก็ไม่ชอบขี้หน้าในทันทีที่เริ่มทำความรู้จัก ส่วนมากเกิดจากประสบการณ์ในอดีตที่เราเคยเผชิญมาก่อน แล้วบังเอิญบุคคลทั้งสองคนนั้นมีส่วนที่คล้ายคลึงกัน เช่น เขาชอบพูดประโยคคล้ายกัน มีการกระทำบางอย่างเหมือนกัน นั่นทำให้เรามโนไปก่อนเลยว่าคนที่เราเพิ่งรู้จักนี้ จะต้องเป็นคนแบบเดียวกันกับที่คนที่คุณเคยรู้จักแน่ๆ เช่น "คนแบบนี้ต้องเป็นคนขี้โกหกแน่ๆ" "คนแบบนี้ชอบหักหลังคนอื่น" 

จะเห็นได้ว่าประสบการณ์ในอดีตมีส่วนให้เรา เผลอหลอกตัวเองว่ารู้จักคนอื่นดีพอในทันทีทันใด ทั้งๆ เรากับเขายังรู้จักกันแบบผิวเผินอยู่เลย

ภาพจาก https://www.youtube.com/watch?v=JePnQ1gSagc

ค่อยๆ รักษาจิตใจ

ไม่ว่าเราจะหลอกตัวเองด้วยเหตุผลใดก็ตาม สุดท้ายสาเหตุหลักก็มาจากความต้องการที่จะปกป้องจิตใจของตัวเราเอง อย่างไรก็ตาม การหลอก หรือโกหกตัวเองเป็นทางเลือกที่ไม่ดีสักเท่าไหร่ในระยะยาว หากรู้สึกว่านิสัยแบบนี้ไม่ใช่สิ่งที่คุณอยากจะเป็น พยายามหยุด แล้วไตร่ตรองกับตัวเองให้ดีว่า ทำไมเราถึงรู้สึกแบบนั้น เราตัดสินใจบอกความจริงกับตัวเอง หรือทำมันไปเพื่อปกปิดเหตุผลจริงที่คุณไม่กล้าเผชิญหน้ากันแน่

เรากลัวความจริง เพราะเราไม่อยากรู้สึกล้มเหลว หรือสูญเสียสิ่งใดไป แต่อยากให้ลองมองในอีกแง่มุมว่า ความล้มเหลวไม่ใช่เรื่องแย่เสมอไป มันเป็นส่วนหนึ่งของการเรียนรู้ที่เราไม่อาจหลีกเลี่ยงหากยังต้องการก้าวต่อไปข้างหน้าให้ไกลกว่าที่เป็นอยู่