ทำไมบางคนจึงถนัดมือซ้าย ในขณะที่คนส่วนใหญ่ถนัดมือขวา?

เราทราบกันดีว่าอัตราส่วนของคนส่วนใหญ่บนโลกใบนี้นั้นล้วนถนัดมือขวากันทั้งสิ้น ซึ่งจากการสำรวจพบว่าจำนวนของคนที่ถนัดมือขวานั้นอยู่ที่ 85 - 90% ของประชากรทั้งหมดในโลก ในขณะที่จำนวนของคนถนัดซ้ายอยู่ที่ 10 - 15% เพียงเท่านั้น และถึงแม้ว่าจำนวนตัวเลขจะดูทิ้งห่างกันมากแต่ก็ไม่ได้เป็นเรื่องที่แปลกประหลาดอะไรเมื่อเทียบกับอัตราส่วนคนรู้จักของเราที่ถนัดซ้าย (ส่วนตัวแล้วตั้งแต่เกิดมามีเพื่อนถนัดซ้ายอยู่ไม่ถึง 5 คน ที่เหลือถนัดขวากันหมด) แต่ถึงจะรู้อยู่แล้วว่าจำนวนของคนที่ถนัดขวามีมากกว่าคนที่ถนัดซ้ายแต่ก็ยังไม่รู้ถึงสาเหตุที่ทำให้เป็นแบบนั้นอยู่ดี

ทำไมบางคนจึงถนัดมือซ้าย ในขณะที่มนุษย์ส่วนใหญ่ถนัดมือขวา?

ในส่วนของประเด็นนี้นั้นดูเหมือนว่าจะเป็นสิ่งที่น่าสนใจอยู่ไม่น้อย แต่คำอธิบายต่างๆ ในเรื่องนี้กลับมีไม่มากนัก ทั้งๆ ที่เปอร์เซ็นต์ของความถนัดมือควรจะเป็น 50 - 50 มากกว่าที่จะเป็นจำนวนตัวเลขที่โดดเด่นแตกต่างกันอย่างชัดเจนขนาดนี้ เพราะจากการศึกษาทางวิทยาศาสตร์ก็ไม่ได้พบว่ามี “ยีนส์มือขวา” หรือ “ยีนส์มือซ้าย” มาเป็นตัวแบ่งแยกประเภทความถนัดของมือเหมือนกับการจับคู่กันของโครโมโซมอื่นๆ ภายในร่างกายของเราแต่อย่างใด

จากการศึกษาวิจัยของมหาวิทยาลัย Queen ในปี 2004 ที่ได้ทำการศึกษากลุ่มตัวอย่างราว 75 คน โดยการอัลตราซาวด์เพื่อสังเกตดูพฤติกรรมของทารกในครรภ์ พบว่าทารกส่วนใหญ่จะเลือกมือข้างที่ถนัดตั้งแต่อยู่ในครรภ์ และหากทารกที่อยู่ในครรภ์ดูดนิ้วมือของตนเองข้างใดนั้น เมื่อคลอดออกมาก็มีแนวโน้มที่จะถนัดมือข้างนั้นๆ ตามไปด้วย ซึ่งการวิจัยในครั้งนี้เป็นการศึกษาระยะยาวโดยเริ่มตั้งแต่การอัลตราซาวด์ทารกในครรภ์และวัดผลอีกครั้งเมื่อทารกเหล่านั้นเติบโตขึ้นจนอายุได้ราว 10 - 12 ปี ผลการวิจัยพบว่า ทารก 60 คนจาก 75 คนที่เลือกดูดนิ้วมือขวาก็จะเติบโตมาถนัดขวาทั้ง 60 คน ในขณะที่ทารก 15 คนที่เหลือเลือกดูดนิ้วมือซ้ายขณะอยู่ในครรภ์ มีเพียง 10 คนเท่านั้นที่โตมาถนัดซ้ายและอีก 5 คนถนัดขวา และทารกเพศชายที่ดูดนิ้วมือซ้ายขณะอยู่ในครรภ์มีแนวโน้มที่จะเติบโตมาถนัดมือขวามากกว่าทารกเพศหญิงที่ดูดนิ้วมือซ้าย

ภาพจาก : https://www.babycenter.com/10-weeks-pregnant

และการศึกษาวิจัยของ eLife (องค์กรวิจัยไม่แสวงหากำไรที่มุ่งเน้นการหาข้อเท็จจริงทางวิทยาศาสตร์) ที่ได้รวบรวมนักวิจัยจากหลากหลายมหาวิทยาลัยชั้นนำมาทำการศึกษาวิจัยร่วมกันก็ได้ให้ข้อสังเกตว่า ความถนัดมือของคนเรานั้นน่าจะมีต้นเหตุมาจากการทำงานที่ไม่สมดุลกันของยีนส์ภายในกระดูกไขสันหลังของตัวอ่อนขณะอยู่ในมดลูก เพราะการเคลื่อนไหวของมือและแขนของมนุษย์นั้นเกิดจากการสั่งงานของสมอง โดยเริ่มจากสมองส่วน Motor Cortex หรือมอเตอร์หุ้มสมองที่จะเป็นตัวส่งสัญญาณประสาทไปที่ไขสันหลังและแปลผลคำสั่งจากสมองให้ร่างกายเคลื่อนไหวมือและแขน

โดยผลศึกษาพบว่าตัวอ่อนทารกจะสามารถเคลื่อนไหวและเลือกข้างของมือที่ถนัดได้ก่อนที่สมองจะเข้ามาทำการควบคุมการสั่งการเคลื่อนไหวของร่างกาย ซึ่งการแสดงออกของยีนส์ที่ไขสันหลังของตัวอ่อนทารกนั้นจะอยู่ในช่วงอายุครรภ์ที่ 8 - 12 สัปดาห์ แต่ Motor Cortex และไขสันหลังจะยังไม่เชื่อมต่อกันโดยสมบูรณ์จนกระทั่งผ่านพ้นสัปดาห์ที่ 15 ของการตั้งครรภ์ไปแล้ว นอกจากนี้ ความไม่สมดุลกันของกระดูกไขสันหลังนี้ไม่ได้กำหนดความถนัดเฉพาะเพียงแค่มือเท่านั้น แต่มันยังรวมถึงความถนัดของขาและเท้าของเราอีกด้วย

ภาพจาก : https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5295814/figure/fig1/

(จากภาพจะสังเกตเห็นได้ถึงความไม่สมดุลกันของกระดูกไขสันหลังทั้งฝั่งซ้ายและฝั่งขวา โดยกราฟแท่งสีน้ำเงินจะบ่งชี้ถึงการแสดงออกของยีนส์ในกระดูกสันหลังฝั่งซ้าย ในขณะที่กราฟสีแดงจะบ่งชี้ถึงการแสดงออกของยีนส์ในกระดูกสันหลังฝั่งขวา ซึ่งจะเห็นได้ว่าความชุกของการแสดงออกของยีนส์ต่างๆ จะกระจุกอยู่ที่ฝั่งขวาอย่างเห็นได้ชัด)

อย่างไรก็ตาม เราก็ยังไม่มีหลักฐานทางวิทยาศาสตร์ที่แน่ชัดว่าอะไรเป็นสาเหตุที่ทำให้การแสดงออกของยีนส์ภายในกระดูกสันหลังของทารกในครรภ์เกิดความไม่สมดุลกันนี้ขึ้นมาอีกอยู่ดี

ความเชื่อผิดๆ เกี่ยวกับคนถนัดซ้าย

หลายครั้งที่เรามักจะได้ยินว่า คนที่ถนัดซ้ายมักจะมีอารมณ์ศิลปินและความคิดสร้างสรรค์มากกว่าคนถนัดขวา เพราะสมองซีกซ้ายที่เป็นส่วนควบคุมความคิดเชิงเหตุผลและตรรกะจะควบคุมการทำงานของแขนขวา ในขณะที่สมองซีกขวาที่ควบคุมในเรื่องของความถนัดทางภาษาและศิลปะจะควบคุมการทำงานของแขนซ้าย ทำให้คนที่ถนัดซ้ายใช้งานสมองซีกขวามากกว่าและมีความคิดสร้างสรรค์มากกว่าคนถนัดขวา แต่ความจริงแล้วสมองในส่วนที่ควบคุมการเคลื่อนไหวของกล้ามเนื้อมือและแขนนั้นไม่ได้มีส่วนเกี่ยวข้องกับการทำงานของสมองในส่วนที่ควบคุมความคิดแต่อย่างใด

นอกจากนี้แล้ว สิ่งที่น่าประหลาดคือ คนถนัดซ้ายบางคนนั้นเกิดมาในครอบครัวที่ถนัดมือขวา ทำให้เกิดความสงสัยเพิ่มมากขึ้นอีกว่า ในเมื่อคนในครอบครัวส่วนใหญ่ถนัดขวากันหมดแล้วรู้ได้อย่างไรว่าตนเองถนัดซ้าย ซึ่งจากการสอบถามเพื่อนมือซ้ายที่มีอยู่อย่างน้อยนิดของเราก็ได้คำตอบว่า ตอนเด็กที่เริ่มต้นเขียนหนังสือแรกๆ ก็เคยเขียนด้วยมือขวา แต่รู้สึกว่าจับดินสอเขียนได้ไม่ถนัดจึงลองเปลี่ยนมาเขียนมือซ้ายแทน และหลังจากนั้นก็พบว่าชีวิตง่ายขึ้นมากเลยทีเดียว (ก็ยังคงไม่เข้าใจอยู่ดีว่าในขณะที่แม่สอนจับดินสอมือขวาแต่สุดท้ายสลับมาเขียนมือซ้ายด้วยตัวเองมันจะเป็นอย่างไร)

ภาพจาก : https://www.wsj.com/articles/can-you-tell-if-a-person-is-left-handed-by-their-handwriting-1424728285

และคาดว่าจุดนี้เองที่ทำให้คนที่ถนัดซ้ายถูกมองว่าประหลาดกว่าคนอื่นๆ จนถึงขั้นมีการล่าแม่มดของคนถนัดซ้ายเกิดขึ้นในยุคกลางที่ยังคงมีความเชื่อเรื่องไสยศาสตร์และเวทมนต์ เพราะในช่วงเวลาดังกล่าวนั้นบุคคลที่ถนัดซ้ายส่วนมากก็ถูกกล่าวหาว่าเป็นแม่มด หมอผี หรือปีศาจจากการที่มีลักษณะแปลกไปจากสังคมส่วนใหญ่ที่ถนัดมือขวา (คล้ายกับกรณีของคนที่เกิดมามีผมสีแดงและตาสีเขียว) ซึ่งความเชื่อในเรื่องนี้ถือว่ามีอิทธิพลสูงมากเลยทีเดียว เพราะขนาดคำว่า Sinister ที่แปลว่าความน่ากลัวหรือสิ่งชั่วร้ายในภาษาอังกฤษนั้นยังมีที่มาจากคำในภาษาละตินว่า Sinestra ที่หมายถึงมือซ้ายอีกด้วย ในขณะที่คำว่าขวา หรือ Right นั้นมีความหมายอีกอย่างว่าถูกต้อง หรือ Correct (แต่สำหรับในประเทศไทยนั้นกลับมีคำกล่าวที่ว่า "ขวาร้าย ซ้ายดี" ที่ดูแล้วน่าจะเป็นการพูดให้พ้องเสียงกันเฉยๆ เสียมากกว่า ไม่ได้มีความหมายโดยนัยอะไรเหมือนกับในภาษาอื่น)

ปัญหาของคนถนัดซ้าย

ด้วยจำนวนอัตราส่วนความถนัดของมือขวาและซ้ายที่ต่างกันมากทำให้ข้าวของเครื่องใช้ทั่วไปต่างๆ ถูกสร้างมาเพื่ออำนวยความสะดวกให้กับคนที่ถนัดขวาเสียมากกว่า โดยเฉพาะกับโต๊ะเลกเชอร์ที่เป็นปัญหาหนัก เพราะมันออกแบบมาให้มีพื้นที่ใช้สอยอย่างจำกัด โดยคนถนัดขวาจะวางแขนซ้ายที่ขอบโต๊ะและใช้มือขวาในการจดบันทึกลงในสมุด แต่สำหรับคนถนัดซ้ายนั้น นอกจากจะไม่มีพื้นที่ให้ได้วางแขนแล้ว การใช้มือซ้ายในการจดบันทึกสิ่งต่างๆ ก็ค่อนข้างจะเป็นปัญหาอยู่ไม่น้อยเพราะแขนซ้ายที่ใช้เขียนนั้นมักจะติดกับที่วางแขนจึงทำให้จดบันทึกสิ่งต่างๆ ได้ยากกว่าคนที่ถนัดมือขวานั่นเอง

ภาพจาก : https://www.theclassroom.co/writing-tablet-lecture-chairs/iso-wood-te-chrome-chair-with-writing-tablet.html

หรือแม้กระทั่งของใช้ในชีวิตประจำวันอย่างกรรไกรเองก็สร้างความลำบากให้กับคนที่ถนัดมือซ้ายอยู่มากเลยทีเดียว เพราะกรรไกรขนาดมาตรฐานส่วนใหญ่จะออกแบบมาให้ที่จับฝั่งหนึ่งใหญ่กว่าอีกฝั่งเพื่อความสะดวกในการใช้งาน (ของคนที่ถนัดขวา) แต่คนที่ถนัดซ้ายนั้นไม่สามารถที่จะจับกรรไกรได้อย่างถนัดมือ และการจะหากรรไกรที่ออกแบบมาเพื่อคนถนัดซ้ายนั้นเป็นไปได้ยากพอสมควรเลยทีเดียว

ภาพจาก : https://bigdater.me/?p=g42gimrrha5gi3bpgi2dimy

ดูเหมือนว่าการเป็นมนุษย์มือซ้ายในโลกของคนถนัดขวานั้นก็ค่อนข้างมีความยากลำบากในการใช้ชีวิตหลายๆ ด้าน เพราะถึงแม้ว่าในปัจจุบันนี้จะไม่ได้กล่าวหาว่าคนที่ถนัดซ้ายเป็นคนชั่วร้ายหรือเป็นแม่มดหมอผีเหมือนในยุคก่อนแล้ว แต่ข้าวของเครื่องใช้ทั่วไปในชีวิตประจำวันนี้เองก็ไม่ได้เอื้อต่อคนถนัดซ้ายอยู่ดี สภาพสังคมรอบข้างจึงบีบบังคับให้คนที่ถนัดซ้ายส่วนหนึ่งจำเป็นต้องเรียนรู้การเคลื่อนไหวในการทำสิ่งต่างๆ ด้วยมือขวา เช่น บางคนอาจถนัดการเขียนด้วยมือซ้ายแต่เมื่อเล่นกีฬานั้นกลับถนัดมือขวา จนทำให้กลายเป็นบุคคลที่ใช้ได้ทั้งสองมือ (Mixed-handed) หรือยิ่งไปกว่านั้น บางคนอาจพัฒนาความสามารถของตัวเองจนกลายเป็น Ambidextrous หรือคนที่ถนัดมือทั้งสองข้างอย่างเท่าๆ กัน ซึ่งอัตราส่วนของคนในกลุ่มนี้มีจำนวนเพียงแค่ 1% บนโลกเพียงเท่านั้น และส่วนมากก็มักจะเป็นคนที่ถนัดซ้ายมาก่อน น้อยคนที่จะถนัดขวามาก่อนและมีความถนัดทั้ง 2 มือเท่าๆ กัน